خلاصه و نتایج

بيماري‌هاي اسهالي يكي از علل مهم تاخير رشد جسمي و مرگ زودرس كودكان در كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌رود.

از دست دادن آب و الكتروليت‌هاي بدن سوء تغذيه و مستعد شدن در برابر ساير بيماري‌ها سالانه موجب مرگ و مير ميليونها كودك مي‌گردد.بيماري‌هاي اسهالي مشكلات اقتصادي خاصي نيز براي كشورها ايجاد مي كند و بيش از يك سوم تختهاي بيمارستاني توسط كودكان اسهالي پر مي‌شود كه اغلب اين كودكان به روش هاي گران مايع درماني وريدي و داروهاي بي‌اثر درمان مي‌شود. مؤثرترين راه در درمان صحيح اسهال با توجه به پروتكل WHO شامل آموزش مستمر خانواده ها در زمينه ترويج استفاده از ORS و مايعات ادامه تغذيه با شير مادر، تغذيه كافي و مناسب 3 فاكتور اساسي پيش گيري از مرگ و مير كودكان اسهالي مي‌باشد براي نيل به اهداف ذكر شده سازمان دهي مجدد بخش D.T.U (بخش آموزش بيماري هاي اسهالي) و بخش مايع درماني ORT به منظور آموزش و درمان صحيح كودكان مبتلا به اسهال و مشاركت و آموزش خانواده‌ها در درمان صحيح اسهال و تغذيه كودكان از آذر ماه 1376 به فعاليت خود ادامه داده و نتايج زير حاصل شده است:

از مجموع 12056 كودك زير 5 سال مبتلا به اسهال كه در سه فاز درماني A.B.C در بخش DTU رهيدراته و تغذيه شده اند و با توجه به مقايسه آمار سالهاي 1377-1378-1379 و 1380 گرايش خانواده‌ها به درمان فاز نگهدارنده A و ORT درصد قابل توجهي را بيان مي‌كند و با توجه به آمار 97% بيماران نياز به IV تراپي نداشته و اگر هم نيازي به IV بوده در كمتر از 6 ساعت رهيدراته شده‌اند و ميزان فوت در ORT صفر مي‌باشد.

پيشنهادات :

درمان اصولي بيماري اسهالي شامل جبران خوراكي كم آبي (ORT) و تغذيه كه مي‌تواند از اثرات سوء اسهال مثل: دهيدراتاسيون، صدمات ناشي از سوء تغذيه و بالاخره خطر مرگ جلوگيري كند مي‌باشد چنانچه بخواهيم موارد ابتلا به اسهال را كاهش دهيم اقدامات ديگري نيز بايد صورت گيرد. اين اقدامات شامل كارهايي است كه انتشار ميكروارگانيسم هاي بيماريزا را كاهش داده و مقاومت كودك را در برابر اين عوامل بالا مي‌برد.

پيشگيري صحيح از بروز اسهال به اندازه درمان موارد بيماري اهميت دارد و پيشگيري مي‌تواند تنها راه اجتناب از مرگ كودكان در مناطقي كه امكان ارائه اقدامات درماني وجود ندارد باشد.

برخي از اقدامات پيشنهادي جهت پيشگيري از ابتلا كودك به اسهال شامل: بهبود روش تغذيه كودكان كم سن و بهداشت فردي، بهداشت مواد غذايي، تهيه آب سالم، دفع صحيح فضولات و ايمن سازي است.

تجزيه و تحليل ميزان عملي بودن و نيز هزينه هر كدام از اقدامات پيشنهاد شده نشان داده كه برخي از اين اقدامات كاملا درست و قابل اجرا مي‌باشند در حالي كه برخي ديگر غير عملي و يا غير مؤثرند و يا اين كه نياز به ارزيابي بيشتر دارند. بررسي نشان داده كه تلاش در جهت پيشگيري از اسهال و در نتيجه كاهش مرگ و ميرهايي كه با درمان صحيح ممكن نبوده بايستي بر مبناي اتكا بر چند اقدام خاص باشد.

پيشگيري از اسهال:

• تغذيه با شير مادر
• بهبود روش تغذيه كمكي
• استفاده از مقادير زياد آب جهت مصارف بهداشتي و نيز استفاده از آب سالم و بهداشتي جهت نوشيدن
• شستن دستها
• استفاده از توالت بهداشتي
• دفع صحيح و بهداشتي مدفوع كودكان
• ايمن‌سازي بر عليه سرخك

وانگ، دانا. درسنامه پرستاری کودکان: کودک سالم و بیمار. ترجمه مهناز شوقی. زیر نظر آرزو سونیامانیاس. تهران: جامعه نگر، 1395

میرلاشاری، ژیلا؛ رسولی، مریم. پرستاری کودکان: کودک بیمار. تهران: اندیشه رفیع، 1398

خليلي، اعظم. بهداشت مادر و كودك و بهداشت روانی. تهران: موسسه فرهنگی هنری دیباگران، 1382 

مولوي، محمد علی ؛ ثمر، گیتی. بهداشت همگانی. تهران: انتشارات چهر، 1385

حسيني، میمنت؛ روحاني، کامیار؛ حسن زاده، صفیه. پرستاري بهداشت خانواده. تهران: بشری، 1389

حلم سرشت، پریوش؛ دل پیشه، اسماعیل. بهداشت و تغذیه مادر و کودک. ناشر: دانشگاه پیام نور

استاپرد، میریام. همه كودكان تيزهوشند اگر ... ترجمه سهراب سوری، امیر صادقی بابلان. تهران: دانش ایران.

كارمل، آنابل. تغذيه و آشپزي براي همه كودكان. مترجم امیر صادقی بابلان. تهران: دانش ایران.

 حلم سرشت، پریوش؛  دل پيشه، اسماعیل. اصول بهداشت فردي: مشتمل بربهداشت کلیه اعضاء بدن و معیارهای بهداشتی در زندگی فردی. تهران: انتشارات چهر، 1384

خاتوني، علیرضا؛ سياوش وهابي، یدالله. بهداشت جامعه. تهران: سماط، 1389

كميته استاني ترويج تغذيه با شير مادر. آنچه يك مادر شير ده بايد بداند.

آکادمی اطفال میامی امریکا. راهنماي تغذیه با شیر مادر برای پزشکان. ترجمه خلیل فریور.   

ستار پناهی، فریدون؛ حکاک، فاطمه. راهنماي سلامت كودك. تهران: 1382.

نلسون، اینگا ماری. هموفيلي. ترجمه : زهره مسائلي. تهران: 1390