نظر اجمالي جنبه هاي تغذيه اي شير مادر - لاكتوز و پروتئين موجود - ويتامين و املاح موجود - چربي موجود در شير مادر

ويتامين و املاح :

مهمترين اختلاف بين شير مادر و شير خشك مصرف مستقيم و تازه شير مادر است ، به طوريكه تمام محتويات شير مادر مستقيما به نوزاد مي رسد خاصه اينكه همه محتويات شير مادر از كيفيتي مرغوب برخوردار است و هضم آساني دارند.

به طوري كه مي توان اطمينان داشت اگر مادري غذاي متنوع و كافي بخورد تمام نيازهاي تغذيه اي نوزاد را برآورده مي كند. در حالي كه مراحل مختلفي كه براي تهيه شير خشك وجود دارد مي تواند محتويات آن را تحت تاثير قرار دهد.

غلظت ويتامينها در شير مادر تقريبا هميشه براي تأمين نيازهاي شير خوار كافي است ، گرچه مي توانند با تغيير ميزان دريافت مادر تغيير كنند. با توجه به تغيير پذيري غلظتهاي چربي در شير مادر و رابطه چربي شير با رژيم غذايي مادر، ‌ميزان دريافت شير خوار از ويتامينهاي محلول در چربي مي تواند بطور محسوس متغير باشد. غلظت ويتامين A ( به استثناي جوامعي كه كمبود دارند) بيش از مقدار آن در شير گاو است و ميزان آن در آغوز 2 برابر شير رسيده است. در سال دوم زندگي كمبود ويتامين A در ميان كودكان از شير گرفته شده نسبت به كودكاني كه هنوز با شير مادر تغذيه مي شوند شايعتر است.

ويتامين E كه نقش فيزيولوژيك آن آنتي اكسيدان است و براي سلامت جدار گلبولهاي قرمز سلولها شبكيه چشم و آلوئولهاي ريه ضروري است، به ميزان زيادي در كلستروم و شير مادر وجود دارد.

محتوي ويتامين E شير مادر معمولا نيازهاي شير خوار را تأمين مي كند مگر اينكه مادر مقادير زايدي چربيهاي غير اشباع را بدون افزايش دريافت ويتامين E مصرف كند. ميزان ويتامين D شير مادر در حدود 25 واحد بين المللي در ليتر است كه جذب آن هم به طور كامل انجام مي شود. اگر مادري از تغذيه خوب برخوردار باشد و شير خوار هم متناوبا در معرض تابش مستقيم آفتاب باشد ، نياز به تجويز ويتامين D اضافي نيست . ولي در جوامعي كه تغذيه مادر آن كافي نيست يا شيرخواران در معرض آفتاب قرار نمي گيرند تجويز 400 واحد ويتامين D اضافي توصيه مي شود با وجودي كه ويتامين K در شير مادر وجود دارد و جذب آن هم بسيار خوب است ، اما به علت مصرف حجم كم شير توسط نوزاد در روزهاي اول تولد مقدار آن كافي نيست و لازم است كه ويتامين K براي جلوگيري از خونريزيهاي نوزادي تجويز شود. در سالهاي اخير مصرف خوراك ويتامين K در شير مادر وجود دارد و جذب آن هم بسيار خوب است اما به علت مصرف حجم كم شير توسط نوزاد در روزهاي اول تولد مقدار آن كافي نيست و لازم است كه ويتامين K براي جلوگيري از خونريزيهاي نوزادي تجويز شود . در سالهاي اخير مصرف خوراكي ويتامين K مرسوم شده و توانسته است جانشين قابل قبولي براي مشكل تزريقي آن باشد. ويتامينهاي محلول در آب موجود در شير مادر مي تواند به نسبت رژيم غذايي مادر تغيير پذيرد امام ميزان آنها معمولا در شير مادراني كه خوب تغذيه مي شوند بيش از حد لازم است. غلظت ويتامين ₁₂B‌ در شير مادر خيلي كم است اما دسترسي به آن در بدن با وجود يك فاكتور ويژه انتقال دهنده افزايش مي يابد. غلظت نياسين ، اسيد فوليك و اسيد اسكوربيك غالبا در شير انسان نسبت به ساير شير پستانداران بيشتر است . مادراني كه به مدت طولاني از قرصهاي ضد بار داري استفاده مي كنند ممكن است ويتامين ₆B كمتري در شير خود داشته باشند. بهبود رژيم غذايي مادر علاوه بر آن كه براي خود مادر اهميت بسيار دارد، مؤثرترين راه پيشگيري از كمبودهاي ويتاميني در شير خوار شيرمادرخوار نيز مي‌باشد . غلظت اكثر مواد معدني در شير مادر ( مثل كلسيم ، آهن، فسفر، منيزيم، روي،‌پتاسيم،‌و فلورايد ) بطور قابل توجهي تحت تأثير رژيم غذايي مادر قرار دارند. در صورت كمبود كلسيم در رژيم غذايي مادر مكانيزمهاي جبراني نظير كاهش دفع ادراري كلسيم وارد عمل مي‌شوند و فقط در موارد كمبود شديد تغذيه ايست كه ذخاير يا بافتهاي مادر بطور قابل توجهي تهي مي‌شو ند. غلظت مواد معدني شير انسان نسبت به شير خشكها كمتر است ، بنابراين با نيازهاي شير خوار تطابق بيشتري دارد. كلسيم شير مادر به دليل نسبت بالاي كلسيم به فسفر( 2 به 1 )جذب بهتري دارد. غلظت بيشتر فسفر شير گاو منجر به جذب مقدم فسفر شده و موجب هيپوكلسمي نوزادي در شير خواراني مي‌شود كه با شير گاو تغذيه مي‌شوند.