عوامل غذايي مؤثر در پيشگيري از بدخيمي‌ها

دكتر سهيلا خزاعي ـ استاديار دانشگاه

دكتر فيض‌ا… منصوري ـ استاديار دانشگاه

بررسي‌هاي اپيدميولوژيك و آزمايشگاهي در چند دهه گذشته مشخص نموده‌اند كه عوامل غذايي، براي ايجاد تعداد زيادي از سرطانهاي انسان، عوامل عمده هستند. عوامل غذايي مي‌توانند سبب افزايش يا كاهش خطر ابتلا به كانسر شوند. روش پيشنهادي جهت پيشگيري مشخص نمودن عوامل مهار كننده كارسينوژني و افزايش مصرف آنها است.

مهار كننده‌هاي غذايي كارسينوژن‌ها شامل عوامل مؤثر در جلوگيري از توليد كارسينوژنها از مواد پيشساز، جلوگيري از رسيدن ياراكسيون مواد كارسينوژن‌ با بافتهاي هدف و عواملي كه پس از در معرض قرار گرفتن كارسينوژنها به عنوان عوامل سركوب كننده عمل مي‌نمايند؛ مي‌باشند.

فعاليت آنتي نئوپلاستيك پيشگيري كننده قابل توجه در مقادير فارماكولوژيك مواد غذايي اصلي، اسيد اسكوربيك، آلفا توكوفرول، رتينوئيدها و بتاكاروتن وجود دارد.

چاي سبز كه همراه آب آشاميدني در مدلهاي آزمايشگاهي تجويز شده، اثرات مهاري بر كار سينوژنز داشته است.

D- Limonene يك جزء عمده عصاره ميوه مركبات است كه كارسينوژنز را مهار مي‌نمايد.

ايندولها، ايزوتيوسياناتهاي اروماتيك، دي‌تيول اتيونها، فنولها و استرولها مهار كننده‌هاي موجود در سبزيجات مي‌باشند.

ارگانوسولفور در سير و پياز اثرات مهار كننده كارسينوژني دارد. در مورد مواد شيميايي سنتتيك فلاوون‌ها به عنوان عامل مهار كننده ايجاد كانسر شناخته شده‌اند. اسيد گاليك، تيوسيانات، سلنيوم و عوامل آنتي اكسيدان به عنوان مهار كننده‌هاي كارسينوژنز شناخته شده‌اند. سلنيوم جزء اصلي آنزيم گلوتاتيون پراكسيداز است كه سبب كاهش پراكسيدها قبل از تهاجم به ما مبرانهاي داخل سلولي مي‌شود.

تركيباتي مثل فنولها، لاكتونها و كومارين سبب فعال شدن گلوتاتيون ـ S ـ ترانسفراز مي‌شوند.

افزايش مناسب اكسيداز و گلوتاتيون ترانسفراز در كبد مكانيسمهاي دتوكسيفيكاسيون كارسينوژن هستند كه به طور قابل توجهي سبب كاهش غلظت داخل سلولي انواع نهايي كارسينوژن مي‌گردند.

D-Carvone در عصاره پرتقال و زيره فعاليت دي‌متيل‌نيتروزاسين را مهار مي‌كنند.

Glucotropaolin و Glucobrassicin دو جزء گلوكوزينوله موجود در سبزيها هستند كه سبب مهار مناسب كارسينوژنز مي‌شوند.

ژنيستئين كه در سويا وجود دارد با جلوگيري از تشكيل مويرگهايي كه براي تغذيه تومورها مورد نياز مي‌باشد، آنها را از بين مي‌برد. ايندولها، كه در سبزيهايي از گروه كلم‌ها نظير كلم فندقي، گل كلم و كلم معمولي يافت مي‌شود فعاليت دفاعي بدن در برابر تومورها را افزايش مي‌دهد.

ساپونينها كه در لوبيا قرمز، نخود، سويا و عدس وجود دارند از تكثير سلولهاي سرطاني جلوگيري مي‌نمايند.

اسيد پ ـ كوماريك و اسيد كلروژنيك كه در انواع گوجه فرنگي موجود مي‌باشد، از تشكيل پيوندهاي شيميايي خاصي كه سبب توليد مواد سرطان‌زا مي‌گردد پيشگيري مي‌نمايند.