بررسي كيفي عوامل موثر بر تغذيه انحصاري با شير مادر و تداوم شير دهي در مادران مناطق شهري و روستايي

دكتر سيد محمد جواد پريزاده – دكتر خدائي – دكر صابري فرد- مليحه سالك – صفيه تيموري – ناظران پور - مركز بهداشت استان خراسان – انتهاي سناباد – بهداشت خانواده

اهداف: دستيابي به نگرش و عملكرد مادران و پرسنل بهداشتي در مورد تغذيه كودكان با شير مادر

روش كار : اين طرح از نوع كيفي و به روش مصاحبه گروهي F.G.D انجام گرفته است. در اين بررسي مادران داراي كودك 1 تا 2 ساله ( موفق در شير دهي و ناموفق در شير دهي ) و پرسنل بخش ارائه دهنده در نواحي شهري و روستائي مورد مصاحبه قرار گرفته اند.

نتايج كلي طرح:

1- تمام مادران ( موفق و غير موفق معتقد بودند شير مادر بهترين غذا براي نوزاد است و بلافاصله بعد از تولد بايستي شروع شود و اطلاعات آنان در مورد اهميت تغذيه با شير مادر كافي بود. همه مادران اعتقاد داشتند كه تغذيه انحصاري بايستي تا شش ماه باشد ليكن عملآ به كودكان خود آب قند،‌ترنجبين،‌كلپوره ،‌بارهنگ بادام مي دهند . البته اكثريت مادران روستائي از 40 روزگي كودك را با طعم غذا آشنا مي كنند چون معتقدند كودك بعدآ دچار بد غذايي و ضعف مي شود مادران شهري نيز بعلت كارمند بودن ،‌تمايل كودك در خوردن غذا و گرسنگي كودك را علت شروع غذاي كمكي اعلام نموده اند.

2- اكثريت مادران شهري آب ميوه را زودتر از موعد شروع مي كنند و از قطره مولتي و آهن نيز مادران روستائي براي كودكشان بيشتر استفاده مي كردند ليكن تعدادي از مادران شهري به دليل عدم اعتقاد به داروهاي شيميايي و كامل بودن غذاي كودك نياز به استفاده از اين قطره ها را نمي ديدند و بعضي از مادران بدليل بد طعم بودن قطره ها به كودك نمي دادند و اكثريت پرسنل معتقد بودند كه قطره هاي مولتي و آهن با دوز تعيين شده،‌ براي كودك مضر و معتقد بودند كه شير دهي تا پايان 5/2 سالگي كافي است.

3- مادران بيشترين علت دادن شيري غير از شير مادر به كودك خود را ،‌ ضعيف بودن كودك، تصور مادر از كم شيري و گرسنگي كودك،‌گريه و بيقراري كودك،‌امتناع كودك از گرفتن پستان مي دانستند پرسنل به علائم ناكافي بودن شير مادر كاملا واقف بودند ليكن مصرف آنتي بيوتيك ها ،‌چشم و هم چشمي مادران ،‌ نارس بودن كودك ،‌ دوقلوئي و توصيه پزشك را مطرح كرده اند.

4- همه مادران معتقد بودند كه در زمان بيماري بايد به كودك شير مادر داد ليكن در موارد زردي ، برفك از داروهاي گياهي نيز استفاده مي كردند پرسنل نيز همين اعتقاد را داشتند.

5- مادران روستايي معتقد بودند در زمان بيماري مادر خاص ( تب و لرز) ،‌شير جوش،‌ زماني كه مادر بيرون از خانه در محيط گرم بوده بايستي بايد ابتدا آن را دوشيد و سپس به كودك داد.

6- هيچكدام از مادران اعتقادي به دوشيدن شير و نگهداري آن نداشتند در صورتيكه در مادران شهري اين امر بيشتر مشاهده مي شود. مادران روستايي بيشتر از شير دايه استفاده مي كنند.

7- اكثريت مادران معتقدند شير مادر حامله تلخ و بد مزه است و براي بچه مضر است ليكن تا 2 ماهگي گاهي تا 4 ماهگي اشكال ندارد پرسنل معتقد بودند اگر كودك زير 6 ماه است از شير مادر خود در غير اينصورت از شير پاستوريزه استفاده نمود.

8- مادران وجود مراكز و خانه بهداشت را در ارتقاء‌آگاهي خود مؤ ثر مي دانستند و بعضي نيز تجربه ديگران مؤثر مي دانستند و معتقد بودند كه پزشكان بيشتر جنبه درماني دارند و معتقد بودند كه رفتار دوستانه، صبر و حوصله و تجربه پرسنل بخش و خودداري از معطل كردن و سرگردان نمودن مادران در پذيرش آموزشها نقش دارد و نقش رسانه ها بخصوص تلويزيون نيز بسيار مؤثر است پرسنل معتقد بودند كه نظريه بعضي از پزشكان مايع شيردهي مادر مي شود و بايستي برنامه هاي آموزش براي پزشكان بخش خصوصي مد نظر قرار گيرد.

پيشنهادات :

آموزش مادران در خصوص تاكيد بر تغذيه انحصاري با شير مادر،‌ عدم استفاده از آب قند آب ميوه و .... قبل از شش ماهگي ادامه تغذيه كودكان تا پايان 2 سالگي ، شروع بموقع غذاي كمكي و نحوه صحيح آن ،‌ آموزش مادران در خصوص نحوه از شيرگيري كودكان و توجه به مسائل عاطف و رواني كودك، توجيه مادران در زمينه علائم ناكافي بودن شير مادر و حمايت از مادران در دوران شير دهي.