بررسي تاثير فضاي معماري بر رشد كودك در ابعاد مختلف

مهسا رضازاده- مهدی قندی كارشناس ارشد معماري

سر نوشت انسان از كودكي با محيط و فضاي اطراف اوعجين گشته است. كرت لوين، روانشناس آلماني، معتقد است: تحقيق درباره شخصيت هر كس بايد بر پايه محيط و فضاي اطراف وي آغاز گردد . به عبارت ديگر فضاي زندگي ، پژوهشگاه يا صحنه فعاليت روان شناس است، باري رفتار تابعي است از فضاي زندگي .

منظور از اين فضا تنها يك محدوده هندسي نيست، بلكه منظور فضايي فعال و تاثيرگذار است كه در شكل گيري شخصيت فرد شركت مي كندو خلوت و امنيت و آزادي او را تضمين و محافظت مي نمايد.

اين تحقيق نيز كوششي است در جهت پيدا كردن اصول، مباني و معيارهاي معمار ي براي فضاهايي كه تاثير مثبت بر رشد همه جانبه كودك بگذارند. فضايي كه با اين اصول و معيارها طراحي شود مي تواند عاملي براي تحريك رشد جسمي وعقلي كودك نيز باشد.

مقاله حاضر در سه بخش تدوين شده است :

بخش اول : بيان مسئله، ضرورت مسئله و اهداف (پروپوزال)

فعاليت به عنوان عامل اصلي رشد و يادگيري كودك، فرايندي است كه در ارتباط با فضا و محيط كودك،رشد همه جانبه او را موجب مي گردد. امروزه ساختمانهايي كه به عنوان مراكز آموزشي كودكان از آنها استفاده مي شود عموما ساختمانهايي هستند كه از لحاظ كالبد معماري متناسب با نيازهاي كودكان نمي باشند و در كل فضايي با طراوت براي زندگي كودكان نيستند.

فضاهايي كه براي كودكان طراحي ميشوند بويژه فضاهاي آموزش كودكان بايد قادر باشند نيروهاي ذهني واحساسي و خلاقه كودك را تحت تاثير قرار داده و از اين طريق هم در آموزش او شركت كنند و هم محيطي با طراوت براي وي بوجود آورند .

بخش دوم : در اين بخش ابتدا به معرفي فضاهايي كه مختص كودكان طراحي مي شوند ميپردازيم(فضاهاي آموزشي :پيش دبستان و دبستان ، بيمارستان كودكان، مراكز تفريحي كودكان،مراكزفرهنگي كودكان:موزه كودكان) و در بين فضاهاي مختص

كودكان، فضاهاي آموزشي و درماني به عنوان مكانهايي كه بيشترين تاثير را بر رشد كودك مي گذارند بررسي مي شود.

در طراحي معماري محيط بايد محيطي از جنس خود كودك ايجاد كنيم بدين معنا كه فاكتورهاي زير را در محيط بوجود آوريم:

ايجاد فضايي كه متناسب با مقياس كودك باشد.

ايجاد محيط چند بعدي نه تك بعدي .

ايجاد فضاهايي كه كودك ثاثير خود را بر محيط حس كند . (دخالت كردن كودك در طراحي محيط خود.)

احترام به خلوت كودك .

ايجاد فضاهاي انعطاف پذير .

بخش سوم : در اين مرحله اطلاعات جمع آوري شده در بخش قبلي پردازش و تحليل شده و از مجموع آنها به يك جمع بندي مي رسيم.

معيارهاي نهايي كيفيت فضايي

1- با توجه به کشف کودک از روابط فضایی و عدم تمرکز وی روی چند صفت باهم نتیجه می گیریم فرم های ساده و ابتدایی بر فرم های پیچیده و نامنظم ارجعیت دارد .

2- با توجه به ناتوانی کودک در تمایز پرسپکتیو، استفاده از علائم بعنوان نشانه هایی برای جهت یابی، احساس تعلق به فضا توصیه می شود.

3- کودکان به شکل ها و نشانه های آشکار علاقه نشان می دهند استفاده از این عناصر باعث آرامش و اعتماد بنفس کودکان می شود.