سن شروع و نخستين غذا :
مناسب‌ترين سن شروع غذاي كمكي بين 4-6 ماهگي است و اين سن زماني است كه عضلات و اعصاب دهان قدرت جويدن و گاز گرفتن را دارند و قبل از اين سن شيرخوار به دليل اينكه قادر به كنترل حركت زبان خود نيست غذا را از دهان بيرون مي‌ريزد.
سن 6 ماهگي خوردن فرني غليظ و پوره‌ها و غذاهاي له شده براي كودكان آسان‌تر است ، چون در اين سن دندان درآوردن شروع مي‌شود ، دوست دارند كه اشياء را به دهان خود ببرند . به مزه‌هاي جديد علاقمندند و قدرت كنترل زبان خود را دارند و حركات بالا و پايين را آوردن فك براي جويدن آغاز مي‌شود و دستگاه گوارش آنها قادر به هضم چند نوع غذا مي‌باشد .
خطرات تاخير در شروع تغذيه تكميلي :
- كودك انرژي مورد نياز بدن خود را دريافت نمي‌كند .
- رشد كودك متوقف و يا كند مي‌شود .
- خطر سوء تغذيه و كمبود ريزمغذي‌ها افزايش مي‌يابد .
نكات قابل توجه در تهيه غذاي تكميلي :
- مواد غذايي بايد سرشار از انرژي ، پروتئين و ريز مغذي ها ( بويژه آهن ، كلسيم ، ويتامين آ و ويتامين ث باشند .)
- مواد غذايي بايد تميز و سالم باشند و عاري از هر گونه ميكروب و عوامل بيماري‌زا باشند .
- داراي استخوان‌ها و يا تكه‌اي سفت نباشند چرا كه براي كودك خطر خفگي دارد .
- غذا داغ ، شور و تند نباشد .
- كودك خوردن آن غذا را دوست داشته باشد .
- تهيه آن غذا امكان‌پذير باشد .
- مواد غذايي در محل قابل تهيه باشد در واقع از غذاهاي محلي باشد .
نخستين غذاها :
نخستين غذاي كودك بايد داراي طعم ملايم ، امكان هضم آسان و كاملا نرم و يك دست باشد و احتمال بروز واكنش حساسيتي نداشته باشد . بعضي از كودكان از طعمهاي تند و نا‌ملايم مثل هويج استقبال مي‌كنند ، اما بعضي كودكان نيز ترجيح مي‌دهند با طعمهاي آشناتر و ملايم غذاهايي مثل شير برنج يا پوره سيب‌زميني شروع كنند . در يكي دو هفته اول با پوره‌هايي كه فقط از يك ماده غذايي تشكيل مي‌شود ، شروع كنيد و بعد به سراغ تركيبات سبزيجات ريشه‌اي برويد.
چند نمونه پوره سبزيجات در پايان 6 ماهگي :
برنج پخته : بافتي نرم دارد و اغلب مواد معدني و آهن به آن اضافه مي‌كنند . برنج پخته را مي‌توان با آب لوله كشي جوشيده و سرد شده ، شيرمادر يا شيرخشك مخلوط كنيد ، بهتر است از نوع بدون قند آن استفاده گردد . برنج پخته هضم آساني نيز دارد .
پوره سيب زميني : به دليل طعم ملايمي كه دارد غذاي مناسبي براي از شير گرفتن كودكان خردسال است . سيب زميني را بپزيد و بعد آنرا له كنيد و از صافي رد كنيد . از مولينكس استفاده نكنيد چون نشاسته را تجزيه مي‌كند و توده‌اي چسبنده درست مي‌كند .
پوره هويج : هويج را به دليل طعم شيرين طبيعي كه دارد ، كودكان خردسال آنرا دوست دارند و در مخلوط‌كن هم خوب عمل مي‌آيد .
طرز آماده سازي و پخت پوره سبزيجات :
هويجها يا سيب زميني‌ها را بصورت قطعات كوچك خرد كنيد .آنها را داخل بخارپز يا روي آب در حال جوشيدن در آب‌كش بگذاريد و حدود 15 دقيقه يا تا وقتي كه نرم شود بپزيد . راه ديگر آن است كه آنها را در يك قابلمه بگذاريد و روي آنها فقط به اندازه اي كه رويشان را بگيرد آب جوش بريزيد و حدود 15 دقيقه يا تا وقتي كه نرم شوند بپزيد
چند نمونه پوره ميوه :
- پوره گلابي : گلابي رسيده شيرين را با مقداري آب بپزيد تا نرم شود و سپس در مخلوط كن عمل آوريد.
- پوره سيب : با انواع سيب شيرين درختي مي شود ، سس سيب نرم و يك دستي تهيه كرد . بعد از اينكه كودك به طعم آن عادت كرد اين پوره را مي توان با ميوه هاي ديگر مخلوط كرد. پوره سيب اگر با كمي برنج پخته يا ماست شيرين ساده مخلوط شود ، حالت خامه‌اي‌تري پيدا مي‌كند .
- پوره موز : در صورتي‌كه موز كاملا رسيده را خوب له كنيد يك پوره فوري و حاضري را تشكيل مي دهد . حالت چسبندگي طبيعي آن را مي توان با اضافه كردن كمي شير مادر يا شير خشك تعديل كرد .
طرز آماده سازي پوره ميوه :
ميوه انتخاب شده را به قطعات كوچك خرد كنيد تكه ها را همراه با آب در قابلمه بريزيد ، در آنرا بگذاريد و با حرارت كم بپزيد تا وقتي كه نرم شوند ( براي سيب حدود 10 دقيقه ، براي گلابي حدود 4 دقيقه ) ميوه پخته‌شده را در مخلوط كن همراه با مقداري آب قابلمه بصورت پوره در آوريد . در صورت لزوم مقداري آب جوشيده و سرد شده به آن اضافه كنيد تا رقيق تر شود
برنج پخته ميوه اي :
برنج و شير را مخلوط كنيد و با پوره ميوه هم بزنيد تا كمي حالت خامه اي پيدا كند . مقدار كمي از پوره را با قاشق در ظرف كودك بريزيد و به صورت ولرم به او بخورانيد . برنج پخته هضم آساني دارد و طعم شير مانند آن تغيير رژيم غذايي را از رژيم فقط شير به غذاي جامد براي كودك آسان مي‌كند .