چاقي در كودكان و راهكارهاي مقابله با آن

نادر آقاخاني ،‌ فخرالسادات نقيبي ، نرگس رهبر

معاونت پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي اروميه

مقدمه :

تحقيقات نشان مي دهد كه بين 25 – 5 درصد از كودكان و نوجوانان در ايالات متحده چاق هستند . چاقي را مي توان با تجمع غير عادي چربي در بدن تعيين كرد . هنگامي كه وزن كلي بدن بيش از25 درصد در پسران و %32 در دختران باشد اين مسئله رخ مي دهد . چاقي مسائل متعددي را براي كودك ايجاد مي كند ، علاوه بر افزايش خطر چاقي در بزرگسالي ، چاقي علت اصلي هيپرتانسيون ،‌ ديابت نوع دوم ،‌ افزايش خطر بيماريهاي قلبي و عروق كرونر ، افزايش فشار به مفاصل و كاهش اعتماد به نفس است و به نحوي در رابطه كودك با والدين و ديگر افراد خانواده تاثير مي گذارد . برخي از صاحب نظران معتقدند كه مشكلات اجتماعي و روحي مهمترين پيامد چاقي در كودكان هستند . علت اصلي چاقي بالا بودن ميزان دريافت انرژي نسبت به انرژي دريافتي مصرفي مي باشد و عوامل رواني ،‌خانوادگي و جنبي نقش تعيين كننده اي كه در آن دارند . مسائلي چون ،‌تماشا كردن طولاني مدت تلويزيون ، خوردن غذاهاي پر كالري و غير مغذي، تولد از مادران چاق كم تحرك نيز مؤثرند .

 

محققان براي درمان چاقي كودكان سه روش را پيشنهاد مي كنند :

فعاليت جسماني ، انجام ورزش يا افزايش فعاليت در كاهش يا توقف چاقي مؤثر است ،‌ تخمين زده مي شود كودكان داراي 20 درصد اضافه وزن براي رسيدن به وزن ايده آل به يك تا يك و نيم سال نياز دارند ؛ كودكان كه به مدت 50 دقيقه 3 بار در هفته ورزش مي كنند سطح چربي بدن در آنها كاهش مي يابد .

تعيين رژيم غذايي، محدوديت كالري براي كودكان توصيه نمي شود زيرا نه تنها بر وضعيت رواني بلكه بر رشد و درك كودك از رژيم غذايي طبيعي تاثير مي گذارد . رژيم غذايي متعادل مخصوصاً كم چربي بسيار مفيد است . آموزش تغذيه صحيح نيز بايد همراه با ورزش و فعاليت باشد .

بسياري از راهبردهاي مورد استفاده براي تغيير رفتار در بزرگسالان براي كودكان نيز مفيد است .

خود كنترلي در ليست غذايي دريافتي و فعاليت جسمي ،‌كاهش مقدار غذا ، محدود كردن زمان تغذيه و استفاده از پاداش و محرك براي ايجاد رفتارهاي مثبت در كودكان مؤثر است . به نظرمي رسد استفاده از روشهاي حل مسئله و برنامه هاي مشاركت والدين و كودك مؤثر در اين راهبردها باشند . روش حل مسئله بر تعيين مشكلات احتمالي در كنترل وزن دلالت دارند . به نظر مي رسد پيشگيري از چاقي آسان تر از درمان و به ميزان زيادي به آموزش والدين وابسته باشد. والدين بايد در مورد تغذيه با شير مادر و تشخيص علائم سيري و به تعويق انداختن مصرف رژيم غذايي جامد توجه داشته باشند.آموزش در دوران كودكي شامل تغذيه مناسب، انتخاب مواد غذايي كم چرب و ايجاد عادات براي ورزش و كنترل مدت تماشاي تلويزيون است . در مواردي كه اقدامات پيش گيرانه نمي تواند بر عوامل وراثتي چيره شود، آموزش والدين بايد بر بازسازي اعتماد به نفس و توجه به موارد رواني كودك استوار باشد