بررسي روند پيشرفت اترواسكلروز دركودكي و اثر چربي رژيمي بر سلامت قلب و عروق در كودكان

مجيد حسن زاده عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي مشهد ( دانشكده پرستاري و مامايي)

محمد رضا ميش مست كارشناس ارشد پرستاري دانشكده پرستاري و مامايي

مقدمه : امروزه بطور كامل و روشن اثر چربي هاي دريافتي از طريق غذا بر ايجاد و پيشرفت بيماريهاي قلبي و عروقي در بزرگسالان ثابت شده است و دريافت محدود يا كنترل شده آن در بزرگسالان انواع بيماريهاي قلبي عروقي توصيه و اعمال ميشود و حتي اين توصيه ها براي افراد سالم ولي در سنين بالا براي پيشگيري از بروز نارسائي هاي قلبي عروقي در بيشتر دنيا اعمال ميگردد. يكي از شايع ترين و مهم ترين اين عارضه ها اتروسكلروز و ارتريواسكلروز است . اين توصيه ها بيشتر افراد بالاتر از 25 سال را تحت پوشش قرار مي دهد و كمتر به نوجوانان و كودكان توجه ميشود. بطوريكه مقادير دريافت انرژي و پروتئين بدقت و بر اساس محدوده هاي سني از هنگام تولد تعيين شده است. با توجه به اينكه مطالعات شروع روند پيشرفت اترواسكلروز را از زمان تولد نشان ميدهند حدود 50% كودكان در 6 ماه اول زندگيشان تجمعات كوچكي از ما كروفاژها و ماكروفاژهاي پر شده با ذرات چربي را در قسمت مستعد عروق كرونري خود دارند اين سلولهاي در چند سالگي در كودكان تبديل به رگه هاي چربي مي شوند در طي از شيرگيري زماني كه چربي دريافتي كودكان كاهش مي يابد شيوع اين ماكروفاژهاكم شده و به حدود 40% در2 سالگي ميرسد و رگه هاي چربي ايجاد شده شروع به برگشتن مي كنند درمحدوده بلوغ درحدود سنين 12-15 تجمع اين سلولها دوباره افزايش مي يابد و تقريبا 70% نوجوانان اين سن ديده ميشود و پس از اين آسيب هاي بعدي نيز ظاهر مي شود.

هدف : با توجه به اينكه شروع اترواسكلروز از سن كودكي ثابت شده است نوع چربي مصرف شده در طي كودكي روي غلظت در گردش لپيد خود مؤثر است در بچه ها و جوانان دريافت بالاي اسيدهاي چرب اشباع شده و غير اشباع،‌ غلظت هاي كلسترول تام و LDLرا افزايش مي دهد و رسوب چربي در عروق و وقوع زودتر آسيب ها ي عروقي را افزايش خواهد داد. همچنين پيش اتروما به اتروما به غلظت سرمي كلسترول در بچه ها بستگي دارد عوامل خطر غذايي و عوامل خطر براي CVD بين بچه ها و بزرگسالان مشترك است.

هدف اصلي در تنظيم رژيم غذايي و مصرف چربيهاي رژيمي در كودكان جلوگيري از سوء تغذيه از اختلال در رشد و نمو و از سويي كنترل افزايش سطح ليپدهاي موجود در جريان خون به گونه ايكه مانع از رسوب آنها در جدار عروق و ايجاد اتروسكلروز نمايد كه از طريق شناخت و كنترل ريسك فاكتور و اصلاح آنها و تغيير شيوه زندگي قابل دست يابي خواهد بود.

نتيجه گيري :‌رژيم غذايي در كودكان و اطفال بايد به گونه اي باشد كه طفل دچار نقص رشد نشده و از سوي ديگر منجر به افزايش غلظت چربي ها در جريان خون نگردد بنا بر اين چنانچه كودكان كمتر از 22% انرژي شان را از چربي ها تأمين نمايند دچار نقص رشد خواهند شد. نيازهاي ويتامين هاي محلول در چربي در سنين از شير گيري مي تواند با رژيم هاي 27-30% از چربي برآورده شود . وكودكان آسيبي نمي بينند غذاهاي كمكي با دانسيته انرژي پائين يكي از علل اصلي نقص رشد مي باشد آكادمي اطفال آمريكا رژيم بالاتراز 23-25% چربي را براي جلوگيري از نقص رشد در كودكان توصيه مي نمايد. از تولد تا 2 سالگي چربي بايد 50% انرژي دريافتي در بچه ها كه از شير مادر تغذيه و شير خشك فرمولا مصرف مي كنند و در اطفالي كه از شير مادر تغذيه نمي كنند فرمولا به شير گاو ترجيح داده مي شود كه بهتر است در بچه هاي 6-24 ماه 40% انرژي از چربي تامين شود SKimmilk و شيرهاي كم چرب ( 5/5-2/1% ) نبايد در بچه هاي كمتر از 2 سال استفاده شود در 2 تا 5 ساله ها ،‌ كربوهيدرات ها بايد بتدريج افزايش يابد و كاهش تدريجي در چربي دريافتي تا حدود 35-40 % بايد اعمال شود در اين مرحله نيز دريافت SKimmilk و شيرهاي كم چرب توصيه نمي شود از 5 تا 14 سالگي 35%‌ انرژي بايد از چربي باشد. اسيد چرب اشباع نبايد بيش از 10% باشد اين اهداف با رشد نرمال كودك هيچ تناقضي ندارد در طي نوجواني 30% انرژي بايد از چربي باشد و چربي هاي اشباع بايد به 10% محدود شود.

تشويق بچه ها به انجام فعاليت متوسط زماني كه مقادير بالاي منابع چربي از قبيل سس سالاد و كره مصرف مي كنند، جدا كردن چربي هاي قابل مشاهده گوشت،‌محدوديت مصرف گوشت هاي صنعتي و فرايند شده محدوديت مصرف غذاهاي سرخ كرده و تهيه اين غذا با روغنهاي كه داراي چربي هاي اشباع شده با زنجيره هاي متعدد باشد استفاده از غذاهاي كم چرب از ميان غذاهاي آماده در رستورانها،‌استفاده از ميوه سبزي يا نان بعنوان ميان وعده ها بجاي چيپس ،سيب زميني و شيريني ،‌بچه ها بايد فعاليت كافي داشته باشند تا رشد شان نرمال باشد و سرانجام آنها بايد از يك تنوع گسترده غذايي لذت ببرند