بررسي وضعيت رشد جسماني و تغذيه 100 بيمار 2تا 18 ساله تالاسميك مراجعه كننده به درمانگاه سرور مشهد در سال 1382

هاشمي زاده ،هايده .سالاري ،مرضيه . افخم نيا ، زهره .ايزدي ، مريم . - عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحدقوچان

مقدمه : تالاسمي يك نوع كم خوني هموليتيك ارثي است كه از طريق اتوزومال مغلوب انتقال مي يابد . ايران به لحاظ داشتن بيست و پنج هزار بيمارتالاسمي ماژور يكي از كشور هاي تالاسمي خيز در دنيا محسوب مي شود . مبتلايان بايد از ابتداي تشخيص بيماري تا آخر عمر هر 3 الي 4 هفته يك بار ترانسفوزيون خون را دريافت نمايند . لذا اكثر آنها داراي اضافه بار آهن و در نتيجه نارسايي رشدهستند.

روش تحقيق : پژوهش فوق يك بررسي توصيفي تحليلي از نوع مورد شاهدي است كه به روش مقطعي به بررسي رشد جسماني ، تعيين ميزان هموگلوبين ، فريتين ، T.S.H ،T4 و وضعيت تغذيه در مبتلايان به تالاسمي مي پردازد. گروه مورد شامل 100 بيمار 2 تا 18 ساله و گروه شاهد مشتمل بر 340 نفر دختر وپسر سالم مي باشد . روش نمونه گيري در گروه مورد به روش نمونه هاي در دسترس و در گروه شاهد از نوع تصادفي خوشه اي مي باشد . ابزار گردآوري داده ها شامل متر ديواري ،چهار پايه ، ترازوي فنري ، برگ مصاحبه و پرونده بيماران تالاسمي مي باشد . جهت بررسي وضعيت تغذيه سه گروه مهم مواد غذايي شامل : 1- استفاده روزانه ازميوه و سبزيجات 2- لبنيات و شير 3- گوشت و تخم مرغ در نظر گرفته شد و در طي مصاحبه از والدين و بيماران سئوالاتي در رابطه با چگونگي مصرف اين مواد پرسيده شد . اگر مبتلايان به تالاسمي هر روز از هر سه گروه موادغذايي فوق استفاده مي كردند براي هر گروه از مواد غذايي حداكثرامتياز ( 5 ) و در مقابل در صورت استفاده كمتر ، امتياز پايين تري ( حداقل 1 ) در نظرگرفته مي شد . تجزيه و تحليل اطلاعات توسطSPSS – 11و با استفاده از آزمون هاي آماري تي ، من ويتني ،ضريب همبستگي پيرسون ومجذوركاي صورت گرفته است .

يافته ها ي پژوهش: ميانگين ميزان هموگلوبين ، فريتين ، T.S.H و T4به ترتيب عبارت بود از 5/8 گرم در دسي ليتر ، 2183 نانوگرم ، 2 mu/m l و 3/7 ميكرو گرم در دسي ليتر . يافته هاي ناشي از وزن، قد ايستاده و نشسته نشان داد كه 9/48 ، 4/53 و 3/73درصد دختران و 7/52 ، 4/56 و 5/74 درصد پسران در زير صدك پنج منحني رشد قرار گرفتند . نتايج ناشي از مقايسه ميانگين قد و وزن گروه مورد و شاهد نشان داد كه با افزايش سن در اكثر گروه هاي سني تفاوت معني داري وجود دارد. هيچيك از مبتلايان به تالاسمي دچار هيپوتيروئيديسم نبود .اكثريت واحد هاي موردپژوهش ( 59 درصد ) داراي وضعيت تغذيه بد و نامطلوب بودند . 88درصد آ نها مصرف روزانه ويتامين C رانداشته و 60 درصد آ نها اسيد فوليك را روزانه دريافت مي نمودند .

نتيجه گيري : نارسايي رشد يافته اي طبيعي در مبتلايان به بتا تالاسمي ماژور است . اصلي ترين علل نارسايي رشد در اينگونه افراد عبارت است از آنمي، هيپوكسي مزمن و اضافه بار آهن. جهت جبران كم خوني مغز استخوان اريتروپوئز را به صورت افراطي و بيش از حد انجام داده كه به نوبه خود باعث مصرف كالري ، كمبود ناشي از آ ن ودرنتيجه نارسايي بيشتر رشدمي گردد . با توجه به پايين بودن ميزان درآمد خانواده بيماران ، وضعيت تغذيه اي بد و نا مطلوب اكثر آ نها كاملا مورد انتظاربوده كه به نوبه خود به نارسايي رشد كمك مي كند . توصيه مي شود در صورت امكان اين كودكان از مواد غذايي كلسيم دار نظير ماست ، شير ، پنير ، گوشت و تخم مرغ بيشتري استفاده كنند . سوء تغذيه در موارد خفيف روي رشد وزني و در موارد شديد روي رشد قدي و در موارد خيلي شديد روي رشد مغز و دور سر تاثير مي گذارد .