مقايسه‌ الگوي‌ تغذيه‌ تكميلي‌ شيرخواران‌ و عوامل‌ مؤثر بر آن‌ در مناطق‌ شهري‌ و روستائي‌ شهرستان‌ زابل‌ 1380

دكتر محمود ايماني‌ (استاديار گروه‌ اطفال‌ - دانشگاه‌ علوم‌ پزشكي‌ زاهدان‌)

مهندس‌ مهدي‌ محمدي‌ (مربي‌ گروه‌ آمار و اپيدميولوژي‌ - دانشكده‌ بهداشت‌ زاهدان‌)

چكيده‌:

رشد و تكامل‌ مطلوب‌ كودكان‌ در گرو تغذيه‌ صحيح‌ و عادات‌ غذائي‌ مناسب‌ است‌. بعد از 6 ماهگي‌ نيازهاي‌ غذائي‌ شيرخوار فقط‌ با شير مادر برآورده‌ نمي‌شود و علاوه‌ بر شير، غذاهاي‌ نيمه‌ جامد را نيز بايد براي‌ كودك‌ شروع‌ كرد.

مطالعه‌ حاضر با توجه‌ به‌ مشكلات‌ خاص‌ استان‌ سيستان‌ و بلوچستان‌ از جمله‌ شيوع‌ بالاي‌ سوء تغذيه‌، فقر فرهنگي‌ و عدم‌ آگاهي‌ والدين‌ به‌ ارزش‌ شروع‌ غذاي‌ كمكي‌ صورت‌ گرفت‌. اين‌ مطالعه‌ يك‌ مطالعه‌ توصيفي‌ - تحليلي‌ از نوع‌ مقطعي‌ به‌ روش‌ مصاحبه‌ با مادران‌ و تكميل‌ پرسشنامه‌ است‌. مصاحبه‌ با 603 نمونه‌ از مادراني‌ كه‌ كودك‌ 24-6 ماهه‌ داشتند از جمعيت‌ شهري‌ و روستائي‌ شهرستان‌ زابل‌ در سال‌ 80 انجام‌ شده‌ است‌. نتايج‌ اين‌ بررسي‌ها نشان‌ مي‌دهد كه‌ سن‌ شروع‌ غذاي‌ كمكي‌ در جمعيت‌ شهري‌ بطور متوسط‌ 07/1 ‏ ± 19/7 ماه‌ و در جمعيت‌ روستائي‌ 16/1 ‏ ‏ ± 93/6 ماه‌ مي‌باشد و در شهر شروع‌ تغذيه‌ كمكي‌ به‌ ترتيب‌ با فرني‌ 2/43%، لعاب‌ برنج‌ 1/25%، غذاي‌ سفره‌ 2/17%، سوپ‌ 9/6%، مامانا 6/4%، و پوره‌ سيب‌ زميني‌ 3% در هفته‌ اول‌ ماه‌ ششم‌ بود در حالي‌ كه‌ در روستا به‌ ترتيب‌ فرني‌ 58%، لعاب‌ برنج‌ 29% سوپ‌ 3/4%، غذاي‌ سفره‌ 2/4%، مامانا3% و پوره‌ سيب‌ زميني‌ 1% بوده‌ است‌.

جمعيت‌ شهر و روستا رفتار مشابهي‌ در الگوي‌ تغذيه‌ تكميلي‌ داشتند اما درصد استفاده‌ كنندگان‌ از هر نوع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ بر اساس‌ آزمون‌ كاي‌دو اختلاف‌ معني‌ داري‌ را نشان‌ مي‌داد (001/0 < P ) و ارتباط‌ معني‌ داري‌ بين‌ شغل‌ مادر، سواد، رتبه‌ فرزند، سن‌ مادر با شروع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ ديده‌ نشد. مطالعه‌ نشان‌ مي‌دهد كه‌ سن‌ شروع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ در شهر زابل‌ نسبت‌ به‌ ساير نقاط‌ كشور و جهان‌ كمي‌ بالاتر بوده‌ است‌. سن‌ شروع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ در جمعيت‌ شهري‌ بالاتر از جمعيت‌ روستائي‌ است‌ و با تأخير شروع‌ مي‌شود و نشانه‌ عدم‌ آگاهي‌ مادران‌ در شروع‌ به‌ موقع‌ آن‌ است‌. اگرچه‌ ترتيب‌ شروع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ در شهرستان‌ زابل‌ مطابق‌ با برنامه‌ غذائي‌ شيرخواران‌ در ارتباط‌ باتغذيه‌ تكميلي‌ است‌ ولي‌ تنها حدود 50درصد جمعيت‌ از اين‌ الگو استفاده‌ مي‌كنند. اين‌ شواهد ضرورت‌ برنامه‌ ريزي‌ بيشتر براي‌ آموزش‌ مادران‌ و افزايش‌ آگاهيهاي‌ آنان‌ در مورد سن‌ مناسب‌ شروع‌ تغذيه‌ تكميلي‌ و همچنين‌ نوع‌ و ترتيب‌ غذاهاي‌ كمكي‌ مورد استفاده‌ را روشن‌ مي‌كند.

گل‌ واژه‌ها: تغذيه‌ تكميلي‌، شيرخواران‌، زابل‌

Favorite growth and development of infants is due to correct feeding and appropriate food manners.

After 6 months nutritional requirments of infants can not b ے e satisfied by mother and in addition to milk semi solid foods aiso must begin for infants.

Presenting study has done with referring to special problems of Sistan & Baloochestan province including high incidence of malnutrition ,cultural situations of the province and infamiliarity of the parents with the value of starting supplementary foods.

This research is a descriptive , analytical and cross sectional one accompanying with interviewiiing with mothers and completing a questionaire.

Interview has done with 603 mothers with 6-24 infants from rural and urban populations of Zabol city in 1380.

Results of this study showed that average starting age of supplementary food in urban and rural populations were 7.19‏1.07 and 6.93‏1.16 months respectivly.In the city initiation of supplementary feeding was with fereni (43.2%),rice(25.1%),some other foods(7.2%),soup(6.9%),ready pruducts like mammana(49%),potato(3%)and in the rural populations was fereni(5.8%),rice(29%),soup(4.3%),some other foods(4.2%),ready pruducts like mammana(3.3)and potato(1%).

Above mentioned results showed that the age of starting supplementary food in urban populations was higher than rural ones and began with a delay and this indicates that the mothers are infamilliar with the value of on time starting of supplementary food.

On the other hand ,rural and urban populations had a similar supplementary food pattern but the percentage of usage of these materials on the basis of qui square test had a meaningful relation between two populations(p<0.001).

A meaningful relation was not found between education,job and age of the mothers and rank the children with starting of supplementary food.

This study showed that starting age of supplementary food in Zabol city was a little more than other regions of the country and and the world.Starting of the supplementary food in rural and urban areas of Zabol was in agreement with feeding introduction program of infants above 6 months of age .

In this study necessity of more programming for teaching of the mothers and increasing their knowledge about appropriate age for starting supplementary food and also kind and arragement of supplementary food was cleared.

KEY WORDS: supplementary food , infants , Zabol city